Door een dierbare vriendin en collega-hulpverlener werd ik onrechtstreeks uitgenodigd om te delen over schaamte.
Schaamte, één van een hele reeks menselijke emoties die niet weg te redeneren zijn uit het leven, Schaamte kan een heel grote beperkende invloed hebben op ons dagdagelijks leven, in het bijzonder wanneer het op geen enkele manier geuit wordt.
Wat niet wordt aangeraakt, kan niet worden getransformeerd. Het blijft ergens in ons zitten en gaat z’n eigen leven leiden. Daardoor kunnen wij niet langer ons eigen leven leiden; schaamte (en andere opgekropte gevoelens) doen dat voor ons.
We leven dus niet ons ‘beste’ leven en geven het niet vorm zoals wij dat echt zouden willen.
Hoog tijd dus om schaamte onder de loep te nemen en te kijken met een liefdevolle blik naar wat er zich nu écht achter het glas bevindt.
Hier gaan we.
Schaamte kan er diep in hakken.
Waar hakt het in en wat doet het met ons?
Als we inzoomen op wat er fysiek kan gevoeld worden in ons lichaam, kunnen we kijken naar waar het eventueel gelokaliseerd kan worden.
Het kan schaamrood zijn op de wangen, de neiging om in elkaar te krimpen of je af te wenden (doorgaans is dit een beweging gestuurd van binnenuit de we op fysiek niveau kunnen waarnemen), je blik naar beneden richten,…
Misschien wordt er een gevoel van zwaarte of een soort ‘klomp’ of een andere sensatie ervaren in ons fysiek lichaam. Het kan van alles zijn en ik geloof dat elke sensatie die mogelijks ervaren wordt wanneer men stilstaat bij schaamte, valide is, hoe vreemd het ook moge lijken. Elke emotie heeft een fysieke component, al kan dat per persoon heel verschillend zijn.
Het kan zijn dat je je schaamt over hoe je eruit ziet, iets dat je niet kan, hoe anderen je zien, etc. Doordat er op bepaalde uitingen schaamte komt te liggen, ben je niet langer vrij.
Schaamte kan voelen als een soort laag die over je heen ligt. Een sluier als het ware. Misschien willen we ons ook echt heel graag verstoppen wanneer we ons beschaamd voelen.
Wat niet wordt aangeraakt, kan niet worden getransformeerd.
De natuur van schaamte maakt dat we er wellicht niet zo gemakkelijk over spreken.
Mijn vriendin en ik benoemden ook dat het in therapie heel weinig of niet wordt aangehaald. Het is de essentie van schaamte die net maakt dat we onszelf niet gemakkelijk de kans geven om er iets mee te doen, of het uit te drukken, en daardoor blijven we ermee zitten.
Schaamte om de schaamte. Taboe.
Wat als we het nu eens een beetje opentrekken? Vaak houden we emoties binnen omdat we niet echt geloven dat het uiten ervan ons goed zal doen.
Ik stel dat graag in vraag.
Er is voor mij een sterke link tussen schaamte en het belang van expressie.
Gelukkig is het uiten van gevoelens altijd relevant, ook lang na de feiten.
Misschien merkte je al dat wanneer je in gedachten terug gaat naar bepaalde situaties of ervaringen, je nog steeds een emotie kan voelen hierbij. Iets dat je onrechtvaardig vond, kan nog steeds een gevoel van boosheid of een ‘wringend gevoel’ opwekken. Misschien klem je je tanden wat meer op elkaar of voel je je spierspanning stijgen, alsof je je klaarstoomt om in de (tegen)aanval te gaan.
Met schaamte is het precies zo. De ‘replays’ blijven plaatsvinden en je gevoel van schaamte wordt er niet beter op. Tegelijkertijd is dat goed nieuws, in die zin dat wat nog niet opgelost is, alsnog beschikbaar is om in beweging te komen.
Je kan het dus ook zien als een bereidheid van je systeem om er iets mee te doen, waardoor je je achteraf beter kan voelen.
Daarover straks meer.
Stilstaand bij die schaamte… wat is dat dan juist?
Mijn perspectief is als volgt.
Wat je doet, zegt of bent - of het tegenovergestelde: niet doet, zegt of bent - zou ‘verkeerd’ zijn of niet ‘erbij’ horen of een reden zijn om met de ballast van schaamte rond te lopen.
Het voelt alsof er iets mis is met ons. De stap naar het gevoel of het idee dat we omwille hiervan bepaalde dingen niet verdienen, is snel gezet.
Schaamte raakt iets fundamenteel en zelfs iets existentieel.
Niet kunnen of mogen zijn wie je bent. Dat kan niet anders dan pijnlijk zijn.
Onze ziel wilt zich graag vrij voelen en zijn of haar ding doen. Hier geen gehoor aan geven, zal altijd op een of andere manier pijn opleveren.
Wanneer er schaamte ligt op wie we in wezen zijn, geraken we een stuk bezieling kwijt. Doorgaans is bezieling net datgene wat ons motiveert, ontroert, in beweging brengt en gelukkig(er) maakt.
We kunnen schaamte voelen in een sociale context. Ook kunnen we schaamte ervaren in onze eigen binnenwereld, wanneer we alleen zijn en over iets nadenken. Ook hier is er vaak een (indirecte) link met de externe wereld.
Schaamte kan ons enorm in de schaduw duwen, waardoor we bepaalde dingen niet meer gaan zeggen of doen, en we bepaalde delen van onszelf niet langer de ruimte geven of net gaan compenseren hiervoor. Dat doen we bijvoorbeeld door ons anders voor te doen of een ‘persona’ te ontwikkelen die de schaamte ontwijkt.
Hoe dan ook; we doen onszelf onrecht aan, of er wordt ons onrecht aangedaan.
Wat is dan een potentiële remedie?
Ik geloof dat uit deze schaduw komen, de schaamte-schaduw, een essentieel element is in het niet bepaald worden door de schaamte.
Jezelf zichtbaar maken. Niet per se letterlijk; het idee is om wie jij bent en wat jij doet, te laten stromen, zodat het op een of andere manier manifest wordt, waarneembaar. Je kan zo stukje bij beetje uit de verstijving of zwaarte komen, ook al is het door ergens anoniem te schrijven over je ervaring.
Onze ziel wilt zich graag vrij voelen en zijn of haar ding doen. Hier geen gehoor aan geven, zal altijd op een of andere manier pijn opleveren.
Met schaamte naar buiten komen, is al een hele bewonderenswaardige stap op zich, en werpt licht op datgene wat te groot leek om niet kundig in de schaduw gehouden te worden.
Uiteindelijk is alles een uiting van de ziel.
Ook datgene wat wij als ‘beschamend’ ervaren, is een uiting van de ziel.
Wanneer we denken in termen van de ziel, zouden we ons veel vrijer kunnen voelen. Terwijl we in de van redenering doordrenkte mensenwereld hokjes creëren en alles daar proberen in te laten passen - inclusief wijzelf - en zo ver gaan dat mensen er ziek van worden, is de ziel in staat om te stromen vanuit eigenheid, los van welk hokje dan ook.
Als je iets gedaan hebt waar je nu schaamte over voelt, is het goed om te weten dat je hier een reden voor had. Zelfs al ervaar je nu dat het ‘verkeerd’ was of dat je bekritiseerd werd of dat je een hoge prijs moest betalen; het is een zoveelste manier geweest van de ziel om te navigeren in deze wereld.
Een wereld die overigens heel wat te zeggen heeft over waar we ons al dan niet over zouden moeten schamen. Een wijd verspreide schaamtecultuur, als ik het zo kan zeggen.
Het is misschien een klassiek voorbeeld, maar geen enkele boom schaamt zich omdat zijn schors er op een bepaalde manier uitziet. Van de natuur kunnen we altijd leren.
Je had een reden om (niet) te doen of zeggen wat je (niet) deed of zei.
En wie je bent, daar kan al helemaal niets mis mee zijn.
In de natuur komt zowat alles voor, en hieraan kunnen we een voorbeeld nemen. Zelfs als we afwijken van een zogeheten norm, is onze uniciteit het alleen maar waard om gevierd te worden.
Uiteindelijk gaat schaamte om jezelf, en wat jij ermee kan. De wereld speelt daarin een bijrol, en soms, een ongemakkelijke spiegel.
Zolang we de spiegel niet al te serieus nemen en kijken hoe we onze eigen innerlijke schoonheid verder kunnen cultiveren, geloof ik dat het goed zit.
Wat het ook is wat jij wilt delen, zijn of doen, datgene op een symbolische manier ‘zichtbaar’ maken, is belangrijk. Je bent essentieel op deze planeet.
Zelfs als je het lastig vindt om te delen wie je bent, doe het rustig aan. Wat kan er wel voor jou? En welke (rustige, kleine) stappen kunnen hierin gezet worden?
Het zou zo jammer zijn indien we jouw unieke bijdrage zouden moeten missen, hier op deze planeet.
Daarom: van schaamte naar bezieling.
Liefs,
Steffi
Voel jij je beperkt en bezwaard door schaamte? Wil je hier graag stapsgewijs met mij iets mee doen? Ik ben er voor je. Je kan hier meer lezen over de therapie die ik aanbied.
Comments